Máy đo sâu "nhìn về phía trước" mũi tàu

23/12/2009

Hãng Marine Electronics Ltd of Guernsey của Anh đã chế tạo ra được chiếc máy đo sâu siêu âm đặc biệt, có thể nhìn về trước tàu đang chạy và cho ta hình ảnh ba chiều của biển ở phía trước mũi tàu xa đến 1 km.

Đó là thiết bị “Sea Echo” đã được lắp đặt trên một chiếc tàu chở dầu của Anh và đang trong quá trình thử nghiệm. Nếu kết quả thành công, các tàu khác của công ty quản lý chiếc tàu dầu này cũng sẽ được lắp đặt. Đây là thiết bị rất có lợi cho việc tránh mắc cạn, tránh va, nâng cao an toàn tàu rất hiệu quả. Nếu phát triển rộng rãi, chắc chắn nó sẽ là một tiêu chuẩn cho công nghiệp hàng hải.

Không giống như những thiết bị đo sâu thông thường là hướng các tia siêu âm xuống đáy biển, trực tiếp từ dưới ky tàu, Sea Echo có các tia siêu âm hướng về phía trước mũi tàu để cảnh báo bất kỳ vật thể cản trở nào của tàu. Chùm tia siêu âm bao gồm hai nhánh, một nhánh theo phương thẳng đứng có góc chiếu 20 độ, một nhánh theo phương nằm ngang có góc chiếu 90 độ. Chúng được nối với nhau bằng cáp quang đến một máy tính có màn hình cảm ứng đặt trong lầu lái. Hình ảnh của biển thu được từ hai nhánh này hiển thị trên màn hình máy tính theo dạng ba chiều cũng có thể xem được trên hải đồ điện tử của tàu. Hình ảnh thu được cho thấy các chướng ngại vật dưới nước và chúng đang ở chỗ nào so với tàu, kể cả khoảng cách của chúng so vơi mặt nước biển. Thiết bị cũng cung cấp một điển quan sát như một “chiếc máy ảnh di động” có thể truy tìm mục tiêu với tầm xa 1 km cách mũi tàu.

Thiết bị này tạo điều kiện cho tàu có khả năng tránh bị mắc cạn. Mặc dù, khoa học khí tượng thuỷ văn ngày nay rất hện đại, nhưng nhiều vùng biển vẫn chưa có hải đồ. Hoạt động trong những khu vực như vậy, tàu rất dễ bị mắc cạn, giống như tàu “QE2” của Anh bị đâm vào đá ngầm năm 1992, gần vùng nước của Mỹ - Martha’s Vineyard.

Sea Echo sẽ phát tín hiệu báo động, đặc biệt khi nhìn thấy vật thể bị chìm, như công ten nơ hàng bị rơi xuống biển. Nó cũng thống kê lại nhữnh lần “nhìn” thấy cá voi và các động vật biển khác trong hành trình tàu. Tần số phát đi của sóng siêu âm của thiết bị đã được Cơ quan Không gian và Đại dương (NOAA) của Mỹ phê duyệt, vì nó ít có hại tới sinh vật biển.

Bởi vì Sea Echo cung cấp hình ảnh ba chiều, nên nó cũng sẽ rất có ích cho tàu khi đi trong các vùng biển có băng. Hình ảnh cho phép tính được độ dầy của lớp băng phía trước, giúp thuyền trưởng quyết định liệu tàu có khả năng vượt qua lớp băng đó an toàn hay không. Điều này sẽ rất thuận tiện cho những tàu khoa học đi khám phá hai cực của trái đất.

Sea Echo được lắp đặt bên trong mũi quả lê của tàu trong khi tàu đang trong quá trình đóng mới tại một xưởng ở Dubai. Nó yêu cầu phải có thiết kế và chế tạo một cái “hộp thông biển” (sea chest), hoặc khoang chứa nước, bên trong mũi quả lê để tạo điều kiện cho các tia siêu âm hoạt động. Khoang đó phải có một cửa sổ đặc biệt vững chắc có diện tích gần 1 m2 làm bằng sợi tổng hợp kevlar và carbon, gắn vào mũi quả lê để sóng siêu âm có thể phát ra và quay về mà không bị cản trở. Yêu cầu đặt ra là tàu phải có một bề mặt phẳng ở mũi quả lê và cỡ tàu phải sao cho khi lắp đặt thiết bị này mà không ảnh hưởng tới yêu cầu về động học hoặc tiêu hao nhiên liệu của tàu.

Tác giả: Phòng Hợp tác Quốc tế