Ngành vận tải biển vận chuyển 90% hàng hóa toàn cầu và đóng vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế thế giới, đã bị ảnh hưởng sâu sắc do bùng phát dịch bệnh COVID-19. Chắc chắn, những tháng tiếp theo sẽ rất quan trọng không chỉ riêng đối với vận tải biển mà là cả nền kinh tế và thương mại thế giới nói chung. Dưới đây là mười vấn đề chính cần được xem xét bởi cộng đồng hàng hải trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 vô cùng tai hại.
Các vấn đề liên quan đến con người
1. Thay đổi thuyền viên của tàu
Việc thay đổi thuyền viên có thể bị chậm trễ đáng kể do sự hạn chế đi lại ở các quốc gia khác nhau. Các thủ tục kiểm dịch y tế rắc rối có thể xảy ra không chỉ với những thuyền viên đến từ các quốc gia có dịch, mà còn với cả những người quá cảnh qua các khu vực bị ảnh hưởng. Trong khả năng có thể, người khai thác tàu nên cố gắng không thay đổi thuyền viên ở các quốc gia bị ảnh hưởng và sử dụng các chuyến bay trực tiếp để thuyền viên đi từ nơi ở của mình đến cảng xuống tàu, tránh quá cảnh tại các nước có dịch. Việc cho phép thuyền viên đi bờ cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Ở các nước bị ảnh hưởng, việc đi bờ có thể bị tạm dừng để tránh những ảnh hưởng nặng nề hơn.
2. Hồi hương thuyền viên
Các lưu ý trong việc thay đổi thuyền viên cũng nên áp dụng trong trường hợp hồi hương thuyền viên. Có thể xảy ra tình huống thuyền viên sau khi lên bờ để hồi hương bị đưa vào khu vực kiểm dịch y tế trong sân bay vì bất kỳ lý do nào. Chủ tàu cần lưu ý đại lý tại địa phương có sự hỗ trợ đầy đủ để đảm bảo thuyền viên được hồi hương một cách thuận lợi về đến gia đình của họ.
3. Xử lý y tế các trường hợp nghi ngờ trên tàu
Đây là một trong những vấn đề khó khăn nhất phải đối mặt. Các trường hợp nghi ngờ trên tàu cần được xử lý theo kế hoạch ứng phó COVID-19 một cách hiệu quả. Tủ trang bị y tế trên tàu cần được bổ sung một số loại thuốc và thiết bị liên quan (thuốc hạ sốt, giảm đau, dung dịch natri lactat, chà tay bằng cồn, clo, khẩu trang, găng tay, …). Trên tàu cần quy định không gian cách ly cho những thuyền viên bị lây nhiễm hoặc nghi ngờ lây nhiễm COVID-19. Việc chuyển thuyền viên bị lây nhiễm từ tàu lên bờ cũng là một thách thức, vì nhiều quốc gia có thể không chấp nhận những người bị ảnh hưởng hoặc nếu cuối cùng, những người này được phép nhập viện thì sẽ phải trả thêm phí điều trị.
4. Kiểm tra và chứng nhận theo luật định cho tàu
Đây có thể là một thách thức lớn, vì những khó khăn trong việc bố trí người của chính quyền hàng hải, tổ chức đăng kiểm lên tàu thực hiện kiểm tra, đánh giá để cấp các giấy chứng nhận theo luật định cho tàu. Chủ tàu cần có sự bố trí thích hợp cho công việc này, tránh tàu bị gián đoạn hoạt động. Trong trường hợp cần thiết, chủ tàu cần có sự trao đổi cụ thể với đại diện quốc gia tàu mang cờ quốc tịch, cơ quan có thẩm quyền của cảng tàu đến, cơ quan đăng kiểm và các bên liên quan khác để thu xếp, có thể bao gồm cả việc miễn trừ hoặc trì hoãn kiểm tra.
Các vấn đề liên quan đến hoạt động
5. Hoạt động hàng hóa
Có thể cảng, bến tàu dự định ghé vào bị buộc phải đóng cửa hay ngừng hoạt động làm hàng, gây chậm trễ lịch trình của tàu. Ảnh hưởng lớn nhất sẽ xảy ra đối với những người khai thác container, vì lịch trình của cả container có hàng và container rỗng đều bị xáo trộn. Những thách thức bổ sung có thể xảy ra liên quan đến việc đưa công nhân bốc xếp, người giám sát giao nhận hàng, kỹ thuật viên trên bờ xuông tàu, làm tăng khả năng lây nhiễm bệnh. Kế hoạch ứng phó COVID-19 của tàu cần bao gồm các biện pháp trong trường hợp cho phép những người từ bờ lên tàu. Đối với người quản lý container, việc sắp xếp lại các hoạt động ban đầu có thể có hiệu quả để tránh sự chậm trễ hoặc chi phí bổ sung cho việc bố trí lại các container trên tàu. Trong nhiều trường hợp, tàu có thể bị chậm trễ hoặc bị cánh ly trong thời gian dài do có lịch sử ghé vào các cảng có rủi ro cao từ 15 - 30 ngày trước.
6. Việc nhận nhiên liệu của tàu
Hoạt động nhận dầu nhiên liệu có thể ít chịu ảnh hưởng vì không cần sự giao tiếp trực tiếp trong khoảng cách gần giữa thuyền viên và những người của bên cấp nhiên liệu. Việc sử dụng các trang bị bảo hộ cá nhân thích hợp khi thực hiện các hoạt động lắp, tháo đường ống cấp dầu cho tàu và trao đổi tài liệu giữa thuyền viên với người cung cấp nhiên liệu có thể tránh được sự lan truyền bệnh. Tuy nhiên việc cấp nhiên liệu cũng có thể bị chẫm trễ hoặc gián đoạn do các hạn chế tại vùng có dịch.
7. Việc cấp vật tư, phụ tùng và nhu yếu phẩm cho tàu
Cần lưu ý thực hiện đầy đủ quy trình kiểm tra chất lượng và số lượng các loại vật tư, phụ tùng và nhu yếu phẩm cấp cho tàu. Các đồ cấp cho tàu có thể bị lây nhiễm và gây nguy hiểm cho thuyền viên. Việc cung cấp các vật tư, phụ tùng và nhu yếu phẩm theo yêu cầu có thể bị từ chối hoặc chậm trễ do các hạn chế về thương mại hoặc giao thông tại khu vực bị ảnh hưởng. Người khai thác tàu cần nắm được thông tin về tình hình dịch bệnh và các hạn chế tại cảng tàu dự định ghé vào để lập kế hoạch cung ứng cho tàu.
8. Tàu bị trì hoãn do thiếu hoa tiêu hoặc hoa tiêu từ chối lên tàu
Có hai khía cạnh của vấn đề này. Một là số lượng hoa tiêu giảm do bị nhiễm bị virus, và hai là hoa tiêu từ chối lên tàu do trước đó tàu đã ghé vào cảng có dịch. Cả hai khía cạnh đều quan trọng và có thể gây ra sự chậm trễ hoặc thay đổi lịch trình của tàu. Người khai thác tàu, trong giai đoạn lập kế hoạch hành trình, cần đảm bảo thông qua các đại lý địa phương là hoa tiêu sẽ có mặt khi tàu đến phù hợp với quy định của cảng.
9. Sửa chữa, trang bị bổ sung cho tàu
Tàu đang được sửa chữa hoặc ở tại xưởng sửa chữa có thể sẽ phải đối mặt với các vấn đề do hạn chế công việc từ phía bờ. Điều này sẽ dẫn đến sự chậm trễ về thời gian dự kiến và hợp đồng tàu trong tương lai. Chủ tàu cần có được sự đảm bảo nào từ các xưởng sửa chữa hoặc sở cung cấp dịch vụ sửa chữa tàu là tàu sẽ được sửa chũa theo đúng lịch trình, và cần duy trì các bằng chứng được lập thành hồ sơ là sự chậm trễ không phải do phía tàu gây ra.
Các vấn đề liên quan đến tài chính
10. Bảo hiểm và yêu cầu bồi thường do chậm trễ
Đây là một tham số hoàn toàn không biết. Không có phí bảo hiểm có sẵn trên thị trường do tính chất đột ngột và không chắc chắn của sự bùng phát; cũng không thể có sự mẫn cán đúng đắn (proper due diligence) để dự đoán loại thách thức nào có thể phải đối mặt bất cứ lúc nào do tính chất thay đổi nhanh chóng của tình huống. Điều này cũng được áp dụng cho các điều khoản được bao gồm trong các hợp đồng liên quan. Ai sẽ chi trả các chi phí như trong hầu hết các trường hợp khi tàu tham gia? Cho đến bây giờ vẫn chưa có câu trả lời cụ thể nào cho những câu hỏi và sự không chắc chắn như vậy./.