Những rào cản tại Việt Nam
Trụ sạc nhanh DC 30kW dành cho ô tô của Vinfast.
Việt Nam, dù được đánh giá là một thị trường tiềm năng, nhưng vẫn còn nhiều rào cản để người tiêu dùng lựa chọn mua xe điện sử dụng hàng ngày. Chính sách hỗ trợ chưa đồng nhất, hạ tầng thiếu, giá thành còn cao… sẽ dẫn đến một rào cản tâm lý không nhỏ với người tiêu dùng.
Theo số liệu của Cục Đăng kiểm Việt Nam, số lượng xe điện hóa (hybrid, plug-in hybrid và xe thuần điện) ở Việt Nam hiện rất ít, năm 2019 là 140 xe, năm 2020 tăng lên 900 xe và đến hết quý I/2021 có thêm 600 xe. Tất cả số xe trên đều là nhập khẩu và gần như toàn bộ là xe hybrid, xe plug-in hybrid, số xe chạy pin chiếm tỷ lệ rất nhỏ.
Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết, đến nay, xe điện tại Việt Nam vẫn còn hiếm và hầu như chưa có hãng xe nào thực sự chú trọng vào đầu tư kinh doanh thực sự, ngoại trừ hãng xe nội địa là VinFast. Thực tế, xe điện đến nay mới chỉ nhận được ưu đãi về thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt, thấp hơn so với xe chạy xăng/dầu thông thường.
Bên cạnh đó, số lượng tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) và hệ thống quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) đối với xe điện vẫn còn thiếu và chưa đồng bộ so với hệ thống tiêu chuẩn đang lưu hành trên thế giới về xe điện. Để hoàn thiện, Việt Nam cần phải có thời gian để đồng bộ mọi thứ mới có thể bắt kịp xu thế thế giới.
Không chỉ thế, một rào cản không nhỏ khiến người tiêu dùng e ngại khi mua xe điện còn là vấn đề hạ tầng quy hoạch các trạm sạc chưa được rộng rãi. Đến nay, chỉ có VinFast đang tích cực triển khai kế hoạch thiết lập hơn 2.000 trạm sạc xe điện trên 63 tỉnh thành, tương ứng với hơn 40.000 cổng sạc các loại. Còn đối với các loại xe điện nhập khẩu thì rõ ràng việc tính toán làm sao để sạc cho xe điện là cả vấn đề.
Mới đây, Nghị định 10/2022/NĐ-CP vừa được ban hành với những điều chỉnh về lệ phí trước bạ. Theo đó, trong 3 năm kể từ ngày 1/3/2022, ô tô điện chạy pin có mức nộp lệ phí trước bạ lần đầu là 0%. Trong hai năm tiếp theo tức từ 1/3/2025, mức thu lệ phí trước bạ đăng ký lần đầu với ô tô điện sẽ bằng 50% mức thu với xe xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi. Với xe đăng ký lần thứ 2 trở đi, mức thu lệ phí trước bạ sẽ được áp dụng chung cho cả ô tô điện và xe dùng động cơ đốt trong, đều là 2% và thống nhất trên toàn quốc. Ngoài ra, giá xe điện vẫn ở mức cao so với các loại xe sử dụng xăng, dầu khiến người tiêu dùng vẫn còn nhiều e ngại.
Xung đột Nga – Ukraine ảnh hưởng tới xe điện thế giới
Sự kết hợp của các vấn đề trong chuỗi cung ứng, nhu cầu bị dồn nén và mức tồn kho xe thấp kỷ lục có nghĩa là nhiều xe ô tô và xe tải mới, bao gồm cả xe điện sẽ bị ảnh hưởng. Những mặt hàng sẵn có thường là xe bán tải cỡ lớn, SUV và crossover, vì nhiều nhà sản xuất ô tô đã giảm hoặc ngừng sản xuất ô tô nhỏ trong những năm gần đây để đổi lấy các loại xe có tỷ suất lợi nhuận cao hơn.
Jessica Caldwell, giám đốc điều hành bộ phận thông tin chi tiết của trang Edmunds.com cho biết: “Ngay cả đối với những người muốn chuyển sang dùng điện, họ cũng không có nơi nào để đi. Bất cứ thứ gì bạn đang tìm mua, bạn đang ở trong danh sách chờ… hoặc ngay cả khi bạn đang tìm cách giảm quy mô mua hàng của mình, bạn đang trả số tiền cao nhất”.
Giá khí đốt đã tăng mạnh kể từ khi Tổng thống Nga Vladimir Putin phát lệnh tấn công Ukraine cách đây hai tuần. Trong khi đó, Mỹ và các quốc gia khác đã đáp trả cuộc xâm lược bằng các biện pháp trừng phạt chống lại Nga, bao gồm cả lệnh cấm hoặc cắt giảm nhập khẩu dầu của Nga. Xung đột dẫn đến việc khách hàng phải đối mặt với thời gian chờ đợi hàng tháng, nếu không phải là hàng năm để mua xe điện.
Theo Cox Automotive, mức tồn kho xe của Mỹ hiện giảm khoảng 60% so với một năm trước và 70% từ năm 2020 xuống còn khoảng 1,1 triệu xe. Xe EV và hybrid chỉ đại diện cho khoảng 25.100 chiếc, tương đương 2,4% tổng nguồn cung đó, tính đến ngày 21 tháng 2.
Michelle Krebs, nhà phân tích điều hành tại Cox Automotive cho biết: “Nếu kế hoạch của bạn là chuyển sang EV, hybrid hoặc thậm chí là một chiếc xe cỡ nhỏ, thì chúc may mắn vì không có nhiều trong số chúng có sẵn để mua”.
Báo cáo của Cox cho hay, trong số các loại xe sẵn có nhất là xe bán tải Ram 1500 và Chevy Silverado, Jeep Grand Cherokee L SUV và Mazda CX-5 và Ford Escape. Ít có sẵn nhất là Kia Telluride và Subaru Forester SUV cũng như Honda Civic và Toyota Corolla.
Các nhà sản xuất ô tô đã chuyển ưu tiên sản xuất sang xe tải và xe SUV có nhu cầu cao và lợi nhuận cao khi sự gián đoạn chuỗi cung ứng và tình trạng thiếu phụ tùng đã tàn phá ngành công nghiệp ô tô thế giới hơn một năm nay.
Kết quả là với những vấn đề dự kiến sẽ leo thang do Nga tấn công Ukraine, nhiều nhà sản xuất ô tô về cơ bản đang bán bất cứ thứ gì họ có thể sản xuất chứ không chỉ là EV.
Jay Joseph, Phó chủ tịch tiếp thị & Trải nghiệm khách hàng của American Honda Motor Co., nói: “Mọi người sẽ mua những gì họ có thể nhận được. Không có khoảng không quảng cáo để mọi người lựa chọn xe điện hay động cơ đốt trong”.
Theo ước tính của Morgan Stanley, sự tăng vọt của giá niken đã làm tăng chi phí đầu vào cho một chiếc xe điện. Joseph cho biết khoảng 60% xe Honda đã được bán trước khi đến các đại lý.