Sau 2 năm lên kế hoạch (từ tháng 4/2020 - 4/2022), dự án thí điểm “Quản lý chất thải từ tàu tại các cảng biển Việt Nam” tại Tân Cảng Cát Lái (Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn) chuẩn bị đi vào thử nghiệm.
Đây là dự án do Cơ quan hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp - Expertise France triển khai, quản lý dự án và được thực hiện với sự hợp tác của Cục Hàng hải VN và Cảng vụ Hàng hải TP.HCM, cũng như được sự hỗ trợ của các chuyên gia hàng hải trong nước và quốc tế.
Hệ thống khai báo chất thải trực tuyến giúp các chủ tàu có thể thao tác khai báo trên online, không cần đến Cảng vụ, giảm bớt các thủ tục hành chính
Thực hiện các thủ tục trực tuyến
Tân Cảng Cát Lái đã thiết kế xây dựng và triển khai thí điểm hệ thống khai báo chất thải trực tuyến, đề xuất xây dựng hệ thống thu phí bù chi. Điều này được đánh giá mang tính khuyến khích hơn và chuẩn hóa các thủ tục kiểm soát (Sổ tay Quản lý Chất thải từ tàu - SWMM).
Theo ông Nguyễn Hoàng, Phó cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam, hệ thống khai báo chất thải trực tuyến đã được triển khai thử nghiệm và đã được mô tả trong SWMM để cung cấp thông tin cho các bên liên quan.
“Cảng có thể cung cấp dịch vụ thu gom, xử lý chất thải hiệu quả cho các tàu trong tương lai và giảm bớt các thủ tục hành chính cho các đại lý tàu biển”, ông Hoàng đánh giá.
Nói về những lợi ích của hệ thống khai báo trực tuyến, trao đổi với Báo Giao thông, bà Trần Tú Anh, Phó Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và môi trường (Cục Hàng hải VN) cho biết, các doanh nghiệp thu gom chất thải tàu và chủ tàu trước đây phải đến trực tiếp cảng vụ để khai báo thông tin về tình hình chất thải.
Với hệ thống mới, các thủ tục hoàn toàn làm trên online, không cần đến cảng vụ. Đồng thời, các thông tin được khai báo trên hệ thống sẽ đầy đủ hơn so với việc khai báo viết tay thủ công như trước.
Trên trang web của Cảng vụ Hàng hải TP.HCM đã thử nghiệm hệ thống khai báo chất thải trực tuyến
Xả thải tại cảng hay không cũng phải đóng tiền
Đối với đề xuất hệ thống thu phí bù chi, Cục Hàng hải VN đã có văn bản giao cho Tân Cảng Sài Gòn nghiên cứu, tính toán để thời gian tới sẽ đưa vào thí điểm.
Nói về hệ thống này, bà Tú Anh cho biết đơn vị thực hiện thí điểm sẽ đưa ra mức giá thu phí gián tiếp chất thải với các hãng tàu và công khai mức giá này trên hệ thống. Cảng sẽ phải bố trí đầy đủ các hệ thống, dịch vụ thu gom chất thải tại cảng.
Trước đây, các tàu thải sẽ phải đóng tiền dựa trên lượng chất thải trực tiếp thải ra tại cảng. Nhưng với việc thu phí bù chi theo kiểu gián tiếp, các tàu cập cảng dù có xả thải hay không cũng phải đóng tiền.
Dự án quản lý chất thải từ tàu được sự hỗ trợ của nhiều chuyên gia hàng hải trong và ngoài nước
“Điều này để hạn chế việc các tàu xả thải trái phép ra biển trước khi cập cảng. Cách làm này đã được các nước Châu Âu áp dụng rất nhiều. Chi phí thu sẽ để các cảng đầu tư trang thiết bị liên quan tới việc thu gom, xử lý chất thải từ tàu”, đại diện Cục Hàng hải chia sẻ.
Ông Rui Ludivino, Tham tán thứ nhất, Phái đoàn liên minh châu Âu tại Việt Nam đánh giá, việc áp dụng hệ thống thu phí bù chi sẽ thúc đẩy các tàu biển chuyển chất thải lên các cơ sở tiếp nhận tại cảng.
“Hệ thống này không chỉ mang lại lợi ích cho ngành vận tải biển, còn mang lại lợi ích tài chính và hành chính cho các cảng và các bên liên quan, bao gồm cả đơn vị thu gom, xử lý chất thải.
Điều này sẽ không chỉ giúp cảng tuân thủ đầy đủ các công ước quốc tế và quy định quốc gia, còn là một ví dụ cho các cảng khác trong khu vực Biển Đông”, ông Rui Ludivino nói.