Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), sau một thập kỷ tăng trưởng nhanh chóng, trên thế giới đã có 10 triệu chiếc xe điện vào cuối năm 2020. Số lượng xe điện bán ra tăng 41% vào năm 2020, bất chấp sự sụt giảm 16% doanh số bán ôtô trên toàn thế giới do ảnh hưởng của dịch COVID-19.
Triển vọng ngắn hạn cho doanh số bán xe điện là khá sáng sủa khi năm 2021 doanh số bán ôtô điện toàn cầu tăng khoảng 140% so với cùng kỳ năm 2020, được thúc đẩy bởi doanh số bán xe ở Trung Quốc khoảng 500.000 xe và ở châu Âu khoảng 450.000 xe. Riêng doanh số bán ôtô điện tại Hoa Kỳ tăng gấp đôi so với năm 2020. Hiện các chính phủ trên thế giới nỗ lực hỗ trợ, thúc đẩy bán ôtô điện.
Tăng trưởng nhảy vọt
Kinh tế thế giới lao đao do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên phần lớn thị trường ôtô gặp khó khăn, tuy nhiên từ nửa cuối năm 2021 đã từng bước tăng trưởng trở lại. Dự báo các nhà sản xuất ôtô sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đáp ứng nhu cầu để khách hàng ngày càng thoải mái hơn bằng công nghệ mới và xe điện (EV) đang đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe hơn về phát thải khí carbon do Liên hợp quốc đề ra.
“Ngành công nghiệp ôtô lần đầu không có đủ hàng tồn kho để đáp ứng nhu cầu khách hàng, trong khi đó chuỗi cung ứng lại bị khủng hoảng, chưa kể áp lực Net Zero (đưa phát thải carbon ròng bằng 0) do COP26 đưa ra nên ngành công nghiệp ôtô phải tính đến chuyện sản xuất xe điện và các mẫu xe tiện ích.
Công suất của xe điện không cao bằng các loại xe truyền thống. Xu hướng ôtô điện đã tạo nên sự dịch chuyển cơ cấu của ngành công nghiệp ôtô hiện nay. Các hãng sản xuất xe hơi và công nghiệp phụ trợ cũng bắt đầu thay đổi chiến lược để phù hợp với xu thế mới.
Xe ôtô điện đang ngày càng chứng tỏ ưu thế trong ngành công nghiệp ôtô khi có được bước tăng trưởng nhảy vọt trong vài năm gần đây. Không chỉ các hãng sản xuất xe hơi, các “gã khổng lồ” công nghệ cũng bắt đầu tham gia vào thị trường khiến xu hướng ôtô điện càng có triển vọng hơn bao giờ hết.
Mặc dù ảnh hưởng của dịch COVID-19 nhưng năm 2020 tiếp tục đánh dấu sự phát triển vượt bậc của ngành công nghiệp sản xuất ôtô điện khi doanh số toàn cầu tăng trưởng 39% so với năm trước. Theo thống kê của hãng nghiên cứu thị trường Canalys, số lượng ôtô điện bán ra đạt mốc 3,2 triệu chiếc, chiếm 5% tổng số xe ôtô mới được bán ra trong năm, đây là một con số rất "ấn tượng".
Trong số các quốc gia có mức tiêu thụ xe ôtô điện lớn nhất thế giới, Trung Quốc, châu Âu và Mỹ tiếp tục là 3 thị trường dẫn đầu. Châu Âu là thị trường dẫn đầu về tỷ trọng xe ôtô sử dụng năng lượng điện với 10,2%, gấp đôi so với mức bình quân của thế giới (5%), kết quả đạt được này là do doanh số tại các nước như Đức, Pháp, Anh, Na Uy, Thụy Điển… tiếp tục tăng vọt so với những năm trước đó.
Tình trạng ô nhiễm môi trường không khí toàn cầu khiến nhiều quốc gia phải siết chặt các tiêu chuẩn về khí thải của các phương tiện cơ giới, trong đó có xe ôtô. Nhiều quốc gia đã có kế hoạch “khai tử” các dòng xe hơi sử dụng động cơ đốt trong và khuyến khích việc sản xuất, sử dụng xe không phát thải như ôtô điện, hướng tới mục tiêu 100% xe không phát thải vào năm 2050.
Nhiều nước trên thế giới như các nước thành viên EU, Trung Quốc, Na Uy, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia, Malaysia... đang có nhiều chính sách khuyến khích, hỗ trợ các hãng sản xuất và người tiêu dùng mua xe điện.
Các chính sách ưu đãi về thuế nhập khẩu, thuế môi trường, phí đường bộ, trợ cấp tín dụng thuế hay áp dụng các đặc quyền như cho phép xe hơi điện sử dụng làn đường dành cho xe buýt, đậu xe miễn phí... khiến giá xe điện ngày càng cạnh tranh so với xe truyền thống.
Thực trạng tại Việt Nam
Thị trường sản phẩm xe điện tại Việt Nam hiện cũng được đánh giá là thị trường hấp dẫn với số lượng các nhà sản xuất và lắp ráp các sản phẩm xe điện đang tăng nhanh. Số liệu từ Cục Đăng kiểm cho thấy xu hướng phát triển của xe điện so với xe chạy bằng nhiên liệu truyền thống. Tuy tỷ trọng của xe môtô và xe máy điện sản xuất trong nước chiếm tỷ lệ nhỏ, khoảng 7% hàng năm, nhưng duy trì ở mức tăng trưởng đều.
Bên cạnh đó, hoạt động nhập khẩu ôtô điện của các hãng vào Việt Nam có tốc độ tăng trưởng lớn. Theo báo báo, năm 2020 ghi nhận số lượng ôtô điện nhập khẩu tăng khoảng 500% so với năm 2019.
Trong những năm gần đây, các công ty sản xuất trong nước đã tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng ôtô điện. Dự kiến năm 2022 một loạt sản phẩm xe điện sẽ được đưa ra thị trường như các dòng xe buýt, xe ôtô con.
Theo báo cáo Bộ Công Thương, triển khai Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 được phê duyệt, hiện nay một số doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu ôtô, xe máy tại Việt Nam đã bắt đầu thử nghiệm, sản xuất và ra mắt các loại xe thân thiện với môi trường như hybrid, xe máy điện, ôtô điện, tiến tới là xe tự lái.
Theo số liệu cập nhật mới nhất của Cục Đăng kiểm Việt Nam, số lượng xe điện ở Việt Nam hiện còn rất ít, năm 2019 chỉ có 140 xe điện, năm 2020 tăng lên 900 xe và đến năm 2021 có thêm hơn 1.000 xe. Tất cả số xe trên đều nhập khẩu và gần như toàn bộ là xe hybrid, xe plug-in hybrid, số xe chạy pin chiếm tỷ lệ rất nhỏ.
Tại Việt Nam, tháng 1/2021, VinFast chính thức giới thiệu mẫu xe ôtô điện đầu tiên, cũng là ôtô điện thương hiệu Việt đầu tiên được sản xuất trong nước, đã tạo nên bước ngoặt lịch sử đối với thị trường xe ôtô điện Việt Nam.
Đặc biệt, sau đó VinFast tiếp tục giới thiệu 2 mẫu xe SUV điện và đang từng bước thực hiện kế hoạch xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Canada và châu Âu bắt đầu từ giữa năm 2022, cho thấy triển vọng của xu hướng ôtô điện trong tương lai, cũng như việc Việt Nam từng bước chuyển dịch cơ cấu sản xuất, tham gia vào thị trường xe điện toàn cầu.
Đến cuối tháng 8/2021 VinAI đã cho ra mắt 3 công nghệ hiện đại trên ôtô, trong đó đáng chú ý có hệ thống tự lái đạt cấp độ 2+ sử dụng camera, radar, bản đồ và các cảm biến để tự tính toán cũng như đưa ra các quyết định điều khiển tối ưu cho xe.
Nhà sản xuất ôtô điện đầu tiên của Việt Nam cho biết, gần như chắc chắn rằng công nghệ tự hành sẽ có mặt trên các dòng xe điện của VinFast sắp ra mắt thị trường./.