Ô tô sẵn sàng đạt chuẩn khí thải mức 5 nhưng lo xăng dầu không tương thích

​Từ ngày 1/1/2022, ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới tại Việt Nam phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (tương đương Euro 5). Các doanh nghiệp đã sẵn sàng trong khi quy chuẩn nhiên liệu tương ứng vẫn chưa được ban hành nên có thể dẫn đến những hệ lụy.

Kỳ 1: Giá thành sản xuất ô tô sẽ tăng

Việc chuyển đổi công nghệ để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 5 đối với các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu ô tô không khó dù giá thành có thể tăng đôi chút. Lo ngại nhất hiện nay là quy chuẩn nhiên liệu tương ứng vẫn chưa được ban hành.

Hàng trăm nghìn xe mới nâng mức tiêu chuẩn khí thải

Bộ GTVT vừa có văn bản yêu cầu Cục Đăng kiểm VN hướng dẫn áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 theo Quyết định số 49 và Văn bản số 371 ngày 26/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó, các kiểu loại xe ô tô đã được cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường (CLATKT&BVMT) trước ngày 1/1/2022 sẽ được tiếp tục sản xuất lắp ráp đến hết thời hạn của giấy chứng nhận.

Đối với ô tô nhập khẩu đến cảng, cửa khẩu trước ngày 1/1/2022 được áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 4. Số còn lại, ô tô sản xuất lắp ráp và nhập khẩu mới không thuộc diện trên sẽ áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 từ ngày 1/1/2022.

Đại diện một doanh nghiệp ô tô thuộc VAMA ước tính, mỗi hãng sẽ có trung bình từ 4 - 5 kiểu loại ô tô phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 5. Như vậy, với số lượng xe bán tại Việt Nam khoảng 400.000 chiếc mỗi năm, thì năm 2022 sẽ có hàng trăm nghìn ô tô bán ra tại Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 5.

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Nguyễn Trung Hiếu, Trưởng tiểu ban Kỹ thuật, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho biết, hiện các doanh nghiệp ô tô đã sẵn sàng đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 5.

Tuy nhiên đối với xe lắp ráp trong nước, do được sử dụng đến hết thời hạn giấy chứng nhận đã được cấp trước ngày 1/1/2022 nên khả năng sẽ có tình trạng doanh nghiệp dùng nốt thời hạn của giấy chứng nhận kiểu loại đã được cấp.

Lý do chủ yếu khiến doanh nghiệp tận dụng thời gian còn lại của giấy chứng nhận do nhiên liệu trên thị trường chưa có hoặc chưa phổ biến nên họ lựa chọn biện pháp an toàn trong lúc chờ nhiên liệu phù hợp, phổ cập hơn. Cũng theo ông Hiếu, khi tăng mức tiêu chuẩn khí thải lên Euro 5, giá thành ô tô mới sẽ tăng lên, trong đó xe chạy dầu có mức tăng nhiều hơn.

Đối với xe xăng, giá thành sẽ không tăng nhiều nhưng giá bán có tăng hay không còn phụ thuộc vào yếu tố thị trường, tính năng sản phẩm. Sở dĩ xe dầu có biến động về giá nhiều bởi phải thay đổi nhiều thứ, tốn kém hơn.

Đại diện một doanh nghiệp ô tô tại Việt Nam xác nhận đã sẵn sàng để áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 với ô tô nhập khẩu từ ngày 1/1/2022. Tuy nhiên, có thể những mẫu xe lắp ráp của hãng vẫn sẽ sử dụng nốt giấy chứng nhận chất lượng đã được cấp. Một số trung tâm đăng kiểm xe cơ giới cho biết, tiêu chuẩn khí thải mức 5 sẽ chỉ áp dụng với xe mới nên không tác động đến việc kiểm định khí thải.

Bởi, khi xe mới đạt chuẩn khí thải Euro 5 khi kiểm định để lưu hành vẫn áp dụng theo phương pháp kiểm tra, mức tiêu chuẩn như đối với xe được sản xuất trong giai đoạn 1999 - 2021. Thậm chí, các xe đăng kiểm lần đầu để lưu hành còn được miễn kiểm tra khí thải.

Lãnh đạo Phòng Kiểm định xe cơ giới (Cục Đăng kiểm VN) cũng cho biết, theo quy định từ năm 2015, trường hợp các xe ô tô mới, đi đăng kiểm lần đầu để lưu hành được miễn công đoạn kiểm tra khí thải.

Đối với những xe được sản xuất từ năm 2022, khi lưu hành chỉ phải duy trì khí thải ở mức như đối với xe được sản xuất từ năm 1999 trở về sau. Việc kiểm soát tiêu chuẩn khí thải Euro 5 chỉ thực hiện ở khâu sản xuất, nhập khẩu.

“Có hai lộ trình về kiểm soát khí thải áp dụng cho ô tô mới và xe ô tô đã lưu hành. Trong đó, xe mới sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 từ ngày 1/1/2022, còn xe đã lưu hành được sản xuất từ năm 1999 - 2021 khi đăng kiểm định kỳ vẫn chỉ cần đạt chuẩn khí thải mức 2.

Hiện, Cục Đăng kiểm VN đang tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động việc áp dụng kiểm soát khí thải đối với xe cơ giới đang lưu hành để có căn cứ đề xuất tiêu chuẩn phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường”, lãnh đạo Phòng Kiểm định xe cơ giới nói.

Chờ nhiên liệu tương thích với tiêu chuẩn mới

Đề cập việc chuẩn bị triển khai áp dụng chuẩn khí thải cho xe mới theo mức Euro 5, lãnh đạo Phòng Chất lượng xe cơ giới - VAQ (Cục Đăng kiểm VN) cho biết, ngay từ giai đoạn xây dựng quy chuẩn khí thải mức 5, Cục Đăng kiểm VN đã mời đại diện nhiều doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu ô tô lớn cùng tham gia góp ý, phản biện và chia sẻ kinh nghiệm trong việc triển khai thực hiện.

Sau khi quy chuẩn trên được ban hành, Cục mời một số doanh nghiệp thực hiện thử phép kiểm tra mới (so với mức 4) và đa số đều thực hiện trôi chảy. Ông Trần Quang Hà, Phó vụ trưởng Vụ KHCN (Bộ GTVT) cho biết, hiện nay đã có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia dành cho xe tiêu chuẩn khí thải mức 5.

Theo phản hồi từ các doanh nghiệp, hầu hết đã sẵn sàng để thực hiện việc nâng mức tiêu chuẩn khí thải từ ngày 1/1/2022. Việc chấp thuận cho các doanh nghiệp sử dụng nốt thời hạn giấy chứng nhận chất lượng cấp trước ngày 1/1/2022 được xem như giai đoạn chuyển tiếp.

Vì vậy, sẽ có trường hợp doanh nghiệp nếu còn hàng tồn vẫn tiếp tục sử dụng giấy chứng nhận đã được cấp. Còn những kiểu loại ô tô mới sản xuất, lắp ráp hoặc nhập khẩu bắt buộc phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5.

Vấn đề lo ngại nhất hiện nay, trong khi các mẫu xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 5 sắp bán ra thị trường thì nhiên liệu phù hợp lại rất hạn chế, thậm chí quy chuẩn về nhiên liệu cũng chưa được ban hành.

“Hiện nay, mới chỉ có Petrolimex bán ra xăng RON95-V và dầu diesel DO 0,001S-V bán ra thị trường từ năm 2018 là phù hợp với xe đạt tiêu chuẩn khí thải mức 5. Đến nay, cũng vẫn chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia nhiên liệu với chất lượng tương ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 5 nên doanh nghiệp xăng dầu vẫn bán theo Tiêu chuẩn cơ sở tự xây dựng”, ông Hiếu cho biết.

Đại diện một doanh nghiệp ô tô cho biết, khi chưa ban hành quy chuẩn nhiên liệu thì các doanh nghiệp nhập khẩu xăng, dầu chưa thể biết sẽ nhập loại nào. Có thể, doanh nghiệp xăng dầu cũng đã có tính toán, lên kế hoạch nhập khẩu nhiên liệu Euro 5 nhưng cũng chưa thể nhập khẩu về được.

“Bên cạnh đó, khi đưa được nhiên liệu Euro 5 về rồi thì cũng chưa rõ bán ở những vùng nào bởi chưa thể phủ sóng hết một lúc được”, đại diện doanh nghiệp ô tô nhận định.