Quyết
định do Phó Thủ tướng Lê Văn Thành ký. Đây là quy hoạch chuyên ngành
đầu tiên được phê duyệt theo Luật Quy hoạch số 21/2017/QH14, được đánh
giá có quy mô, phạm vi và sức ảnh hưởng lớn trong 37 quy hoạch chuyên
ngành quốc gia của cả nước.
Công trường thi công cao tốc Bắc-Nam tuyến phía Đông đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45
Quy
hoạch phát triển mạng lưới đường bộ cũng là một trong 05 quy hoạch
chuyên ngành giao thông vận tải (đường bộ; đường thủy nội địa; cảng hàng
không, sân bay; cảng biển; đường sắt). Đây là lần đầu tiên các quy
hoạch chuyên ngành giao thông vận tải được thực hiện đồng thời, có phân
công rõ vai trò dựa trên lợi thế từng phương thức trên từng hành lang
vận tải chính, đảm bảo tính hệ thống, kết nối đồng bộ giữa các chuyên
ngành.
Việc
xây dựng và thông qua quy hoạch phát triển mạng lưới đường bộ đã nhận
được sự quan tâm đặc biệt, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng
Chính phủ và trực tiếp là Phó Thủ tướng Lê Văn Thành - Chủ tịch Hội đồng
thẩm định 05 quy hoạch ngành giao thông vận tải thời kỳ 2021 – 2030,
tầm nhìn đến năm 2050.
Quy
hoạch được xây dựng dựa trên nguyên tắc quán triệt văn kiện các kỳ Đại
hội Đảng, đặc biệt là Đại hội lần thứ XII, XIII; tuân thủ Luật Quy
hoạch; kế thừa quan điểm còn giá trị của quy hoạch trước đây, phù hợp
đặc thù và lợi thế của lĩnh vực, khắc phục các vướng mắc, hạn chế trong
10 năm vừa qua, nhất là về tính đồng bộ, liên kết.
Trước
đó, ngày 19/8 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã triệu tập và chủ
trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác quy hoạch. Tại Hội nghị
này, Thủ tướng yêu cầu tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, tập trung cho công
tác này, coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, xuyên suốt trong năm
2021 và các năm tiếp theo.
Phân
tích, nhấn mạnh thêm về tầm quan trọng của công tác quy hoạch và vì sao
phải đầu tư cho công tác này, Thủ tướng nêu rõ, làm gì cũng phải có quy
hoạch, quy hoạch phải đi trước một bước, quy hoạch phải tổng thể, toàn
diện, bao quát, có tính định hướng. Có quy hoạch tốt thì mới có đề án,
dự án tốt; có đề án, dự án tốt thì mới có nhà đầu tư tốt và sử dụng hiệu
quả đầu tư công, phát triển kinh tế - xã hội, trên tinh thần vừa làm
vừa rút kinh nghiệm, bổ sung, mở rộng dần, không cầu toàn, không nóng
vội, bảo đảm hiệu quả.
Trước
yêu cầu mới của Luật Quy hoạch là phải đồng thời làm quy hoạch quốc
gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, quy hoạch ngành, Thủ tướng
nhấn mạnh tinh thần đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, cùng
làm, cùng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Các bộ, địa phương phải làm tốt
nhất quy hoạch ngành mình, địa phương mình. Đồng thời, phối hợp thật
tốt, tăng cường trao đổi trên tinh thần không câu nệ về hành chính, thủ
tục, không cục bộ, chia cắt, manh mún.
Đảm bảo tính kết nối, lan tỏa, hiệu quả và linh hoạt
Quán
triệt tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng, Quy hoạch phát triển mạng lưới
đường bộ lần này xác định đường bộ là phương thức linh hoạt, hiệu quả
đối với cự ly ngắn và trung bình (dưới 300 km), hỗ trợ gom, giải tỏa
hàng hóa, hành khách cho các phương thức vận tải khác.
Theo
Quy hoạch, hệ thống đường bộ phải đảm bảo kết nối giữa hệ thống đường
bộ quốc gia với hệ thống đường địa phương, giữa các vùng động lực và
vùng khó khăn; kết nối đến các đầu mối vận tải và quốc tế, đặc biệt là
kết nối hiệu quả với các đầu mối giao thông, hạ tầng của các phương thức
khác (nhà ga đường sắt, cảng biển, cảng sông, sân bay).
Đồng
thời, quy hoạch đường bộ đã được tích hợp và đồng bộ hóa với 4 quy
hoạch chuyên ngành giao thông vận tải còn lại, từ đó xác định danh mục
các dự án ưu tiên đối với hệ thống đường quốc gia, danh mục các dự án
đường địa phương cần thiết phải ưu tiên đưa vào quy hoạch của tỉnh để
đảm bảo tính kết nối, liên thông với mạng lưới giao thông của vùng và
quốc gia, đảm bảo hiệu quả đầu tư.
Để
đảm bảo tính linh hoạt, tính mở và sự chủ động trong đầu tư, Quy hoạch
lần này cho phép có thể điều chỉnh tiến độ đầu tư các tuyến đường nếu
các địa phương nhận thấy nhu cầu cần thiết đầu tư sớm hơn và có thể thu
xếp nguồn lực để triển khai thực hiện; hoặc khi địa phương có nhu cầu mở
rộng quốc lộ đi qua địa bàn đã được quy hoạch đô thị thì sẽ phối hợp
nguồn vốn theo hướng trung ương đầu tư phần quy mô theo quy hoạch, địa
phương đầu tư phần mở rộng...
Kết
quả quy hoạch đã đề xuất lựa chọn danh mục các dự án ưu tiên trên
nguyên tắc các dự án này đều phải bảo đảm tính lan tỏa, là động lực phát
triển vùng hoặc liên vùng, đầu tư phát huy ngay hiệu quả. Đáng chú ý,
quy hoạch đã ưu tiên đưa vào danh mục đầu tư trong giai đoạn 2021-2030
các tuyến cao tốc có năng lực thông hành lớn để hình thành mạng cao tốc
kết nối liên vùng và là xương sống của hệ thống đường bộ quốc gia. Trong
đó, tập trung hoàn thiện tuyến đường bộ Cao tốc Bắc - Nam phía Đông,
một số tuyến cao tốc khu vực Nam Bộ, Miền Trung - Tây Nguyên, miền núi
phía Bắc và các tuyến vành đai đô thị tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh;
với mục tiêu cụ thể đến năm 2030, có thể đưa vào khai thác khoảng hơn
5.000km đường cao tốc như mục tiêu Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII
đã đề ra.
Quy
hoạch lần này bảo đảm yêu cầu phát triển trên toàn bộ không gian lãnh
thổ quốc gia hướng đến mục tiêu phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi
trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu; phân bổ,
khai thác và sử dụng hợp lý, hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên. Xây
dựng hệ thống giao thông công cộng hiện đại kết hợp với sử dụng hiệu
quả nhiên liệu trong hoạt động giao thông, nhất là giao thông đô thị để
giảm thiểu ô nhiễm. Phương tiện vận tải phải có tiêu chuẩn kỹ thuật và
chất lượng với các yêu cầu về bảo vệ môi trường.
Thống nhất cao thông qua Quy hoạch, cần huy động mọi nguồn lực để triển khai
Quá
trình triển khai lập quy hoạch mạng lưới đường bộ được thực hiện nghiêm
túc, khoa học, trên cơ sở tổng kết thực tiễn và đảm bảo đúng quy định
của pháp luật. Quy hoạch được xây dựng trong điều kiện chưa có quy hoạch
tổng thể quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia; quy hoạch vùng, quy
hoạch tỉnh đều đang lập. Bên cạnh đó, do tác động của dịch bệnh
COVID-19, công tác khảo sát, thu thập số liệu cũng bị ảnh hưởng không
nhỏ.
Bộ
Giao thông vận tải đã chủ động xây dựng nhiệm vụ trình Thủ tướng Chính
phủ phê duyệt; đã tổ chức lựa chọn tư vấn, triển khai lập quy hoạch; chỉ
đạo tư vấn, phối hợp với các chuyên gia quốc tế sử dụng các phương pháp
nghiên cứu, tính toán hiện đại với độ tin cậy cao, vừa bảo đảm được
chất lượng cũng như tiến độ lập quy hoạch.
Quá
trình lập quy hoạch được tổ chức bài bản với 3 hội thảo toàn quốc tại
miền Bắc, miền Trung, miền Nam; lấy ý kiến Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ
thuật Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học, Ủy ban Trung ương MTTQ
Việt Nam, các Bộ, ngành, địa phương. Tất cả các ý kiến đã được Bộ Giao
thông vận tải nghiêm túc tiếp thu, giải trình để báo cáo Hội đồng thẩm
định với 100% thành viên Hội đồng bỏ phiếu thông qua.
Để
thực hiện được quan điểm, mục tiêu, tầm nhìn của quy hoạch đề ra, các
giải pháp được tập trung nhấn mạnh về huy động tối đa mọi nguồn lực để
đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đường bộ, đặc biệt là đường
bộ cao tốc; đẩy mạnh đầu tư PPP, trong đó vốn ngân sách nhà nước đóng
vai trò hỗ trợ, dẫn dắt, kích hoạt để thu hút tối đa nguồn lực từ các
thành phần kinh tế khác. Thể chế hóa các giải pháp về phân cấp, phân
quyền trong việc huy động nguồn lực, tổ chức thực hiện cho các địa
phương…. là những giải pháp quan trọng để thực hiện thành công quy
hoạch.
Kết quả chủ yếu của quy hoạch mạng lưới đường bộ:
(1)
Cao tốc: Đến năm 2030, có khoảng 5.004 km đường bộ cao tốc (tăng khoảng
3.841 km so với với năm 2021), đến năm 2050 mạng lưới đường bộ cao tốc
cơ bản hoàn thiện với 41 tuyến, tổng chiều dài khoảng 9.014 km, bao gồm:
Trục
dọc Bắc Nam (02 tuyến): Tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông (Từ Lạng Sơn -
Cà Mau) chiều dài khoảng 2.063 km, quy mô 4 - 10 làn xe; Tuyến cao tốc
Bắc - Nam phía Tây, chiều dài khoảng 1.205 km, quy mô 4 - 6 làn xe; Khu
vực phía Bắc gồm 14 tuyến, chiều dài khoảng 2.305 km, quy mô 4 - 6 làn
xe; Khu vực miền Trung - Tây Nguyên gồm 10 tuyến, chiều dài khoảng 1.431
km, quy mô 4 - 6 làn xe; Khu vực miền Nam gồm 10 tuyến, chiều dài
khoảng 1.290 km, quy mô 4 - 10 làn xe. Vành đai đô thị Thủ đô Hà Nội
gồm 3 tuyến, chiều dài khoảng 425 km, quy mô 4 - 6 làn xe; vành đai đô
thị Thành phố Hồ Chí Minh gồm 2 tuyến, chiều dài khoảng 295 km, quy mô 4
- 8 làn xe.
(2)
Mạng lưới Quốc lộ: gồm 172 tuyến, tổng chiều dài khoảng 29.795 km (tăng
5.474 km so với năm 2021), phân chia thành quốc lộ chính yếu và thứ
yếu, tiêu chuẩn kỹ thuật tối thiểu cấp III đối với đoạn đường thông
thường và cấp IV đối với đoạn khó khăn;
(3)
Đường bộ ven biển: Qua địa phận 28 tỉnh, thành phố, tổng chiều dài
khoảng 3.034 km, quy mô 2 - 4 làn xe, hướng tuyến các đoạn không đi
trùng các quốc lộ, cao tốc được quyết định trong quy hoạch tỉnh. Bộ GTVT
đầu tư đoạn đi trùng quốc lộ, cao tốc; các địa phương ưu tiên bố trí
nguồn vốn đầu tư các đoạn còn lại trước năm 2030.