Thời bùng nổ ô tô: Đánh thuế cao xe hơi xả nhiều khói bụi

Chê Hybrid

Tại tọa đàm khoa học: “Tác động môi trường của giao thông đô thị” mới đây, ông Yann Maublanc, Công ty tư vấn Espelia (Pháp), cho biết, giai đoạn từ 2005-2015 tại vùng Île-de-France (vùng thủ đô của Pháp) có mật độ dân cư đông, lượng phát thải khí NOX (oxit nitơ) giảm 37%, riêng phát thải từ giao thông là 32%. Bên cạnh đó, lượng bụi mịn gây tử vong với 50.000 ca/năm tại đây, cũng giảm tới 36%. Các kết quả có được, không phải do giảm lượng xe lưu thông trên đường, mà đến từ việc tăng số lượng xe sử dụng động cơ mới, xe điện.

Việt Nam sắp bước vào giai đoạn ô tô hóa, thị trường ô tô sẽ bùng nổ. Hiện nay, tại các thành phố lớn giao thông luôn trong tình trạng đông đúc, ô nhiễm không khí nặng nề, lý do chính là bởi các phương tiện giao thông ngày càng gia tăng, gây ra. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo, nếu không giảm được số lượng xe thì cần có chính sách hạn chế sử dụng xe công nghệ cũ, khuyến khích xe công nghệ mới xanh và sạch.

Tại Việt Nam hiện nay những chiếc xe sử dụng công nghệ mới, hiện đại thường có giá rất cao. Vì vậy, đa số người dân vẫn quen với các phương tiện giao thông công nghệ cũ. Trong đó, nhiều phương tiện đã lạc hậu, có phát thải khí độc hại lớn.

Với ô tô sử dụng công nghệ Hybrid (xăng lai điện), mới đây Viện Cơ khí Động lực (Đại học Bách khoa Hà Nội) đã tiến hành thử nghiệm, kết quả cho thấy có những ưu điểm vượt trội so với xe động cơ đốt trong truyền thống, nhất là về khả năng tiết kiệm nhiên liệu.

Với hai chiếc xe Toyota Corola Cross mới, động cơ 1.8L, một chiếc sử dụng công nghệ Hybrid, một chiếc sử dụng công nghệ động cơ đốt trong truyền thống. Trên đường nội đô, vào giờ cao điểm, xe Hybrid chỉ tiêu thụ 5,6 lít xăng/100km, giờ bình thường là 4,8 lít/100km, còn trên cao tốc là 4,6 lít/100km. Trong khi đó, với xe động cơ đốt trong truyền thống, các con số trên lần lượt là 11,2 lít, 10,3 lít và 5,7 lít/100km. Xe Hybrid có phát thải khí CO2 giảm được từ 18,5-57,4% so với xe động cơ đốt trong truyền thống.

Từ lâu, nhờ công nghệ Hybrid, ô tô đã trở nên xanh, sạch và thân thiện với môi trường hơn rất nhiều. Trên thế giới, các loại xe Hybrid đã phổ biến hơn bao giờ hết. Ban đầu chỉ có những loại xe cỡ nhỏ, giờ đã lan rộng sang cả những loại xe cỡ trung, cỡ lớn.

Tuy nhiên, tại Việt Nam xe Hybrid không nhận được ưu đãi nào so với xe động cơ đốt trong truyền thống. Các mức thuế suất thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng chịu như xe động cơ đốt trong truyền thống.

Xe Hybrid, vốn có công nghệ cao và phức tạp nên giá cũng cao. Hiện một chiếc xe Hybrid bán tại Việt Nam có giá cao hơn xe động cơ đốt trong truyền thống cùng loại từ 100 triệu đồng trở lên. Thu nhập của người dân còn thấp, do đó ít người quan tâm đến xe Hybrid.

Lâu nay, các doanh nghiệp đã kiến nghị cần có chính sách ưu đãi, để khuyến khích người dân sử dụng xe xanh. Nếu thuế, phí giảm thì giá xe giảm, sẽ thêm nhiều người sử dụng, có lợi cho môi trường, nhưng không được chấp nhận.

Chính vì vậy, số xe ô tô Hybrid lưu hành tại Việt Nam đến nay vẫn rất ít. Thống kê của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy, năm 2010, có 289 xe nhập về theo đường chính ngạch; năm 2011 tăng lên 347 thì đến 2015 chỉ còn 131 xe; 2016 chỉ còn 84 và 2017 chỉ có hơn 20 xe.

Đến cuối năm 2020, tiêu thụ xe Hybrid có tăng do mẫu Toyota Corolla Cross nhập khẩu nguyên chiếc từ Thái Lan về có phiên bản Hybrid. Tuy nhiên, tính chung đến nay cả nước chỉ có khoảng 1.000 xe Hybrid các loại, chiếm khoảng 0,3% tổng số ô tô.

Nỗi lo môi trường

Với ô tô Phev (điện lai xăng) dù có doanh nghiệp đã cố gắng phát triển tại Việt Nam, nhưng không đem lại kết quả.

Mitsubishi Motors Việt Nam đã giới thiệu mẫu xe Outlander Phev từ năm 2017, song đến nay không có doanh số. Outlander Phev sử dụng hai động cơ điện và một động cơ xăng. Khi sạc đầy pin, chiếc xe có thể đi được 60 km, không sử dụng chút xăng nào. Nếu đi xa hơn, động cơ xăng sẽ hoạt động để sạc điện cho pin và hỗ trợ mỗi khi xe cần tăng tốc. Outlander Phev có mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình 1,9 l/100 km, lượng khí thải CO2 là 44 g/km, thấp hơn so với 173 g/km của xe chạy xăng thông thường. 

Dòng xe này chỉ được ưu đãi về thuế Tiêu thụ đặc biệt bằng 70% so với xe chạy xăng dầu thông thường, vì vậy giá bán vẫn cao. Trong khi đó, muốn phát triển dòng xe này, đòi hỏi phải có hạ tầng là các trạm sạc điện, giống như dành cho dòng xe Ev (chạy điện).

Tại Việt Nam, thị trường xe Ev có những bước tiến đáng kể so với 2-3 năm trước. Công ty VinFast đã nhận đơn đặt hàng cho mẫu Ev đầu tiên, dự kiến bàn giao xe vào tháng 11/2021. Một số doanh nghiệp khác đã nhập khẩu xe Ev về phân phối. Giá của những chiếc xe này tương đương với xe chạy xăng cùng phân khúc.

Tại một số thành phố, trạm sạc điện đã được xây dựng, có thể sạc nhanh với 25 phút đủ đi được 200 km. Sắp tới, còn nhiều trạm sạc nhanh xuất hiện trên cả nước.

Tuy nhiên, theo giới chuyên môn, khó để chuyển sang xe Ev ngay lập tức. Vẫn cần nhiều thời gian, với các chính sách ưu đãi và khả năng tài chính lớn, để phát triển hạ tầng, phát triển công nghệ. Dự báo của Công ty Frost and Sullivan cho thấy, đến năm 2030, trên toàn thế giới, cả xe Phev và xe Ev mới chiếm thị phần 30,4% trong tổng số ô tô.

Ông Vivek Vaidya, Công ty Frost and Sullivan, cho hay, năm 2011, khi động đất kèm sóng thần tại Nhật Bản gây thảm họa với nhà máy điện hạt nhân Fukusima, nước này đã cơ cấu lại hệ thống điện: Nguồn điện hạt nhân giảm mạnh, từ 26% (2009 xuống còn 6% (2019), nhiệt điện than tăng từ 26% lên 32%. Tuy vậy, Nhật Bản đã giảm lượng khí nhà kính từ 1,25 tỷ tấn xuống còn 1,21 tỷ tấn, bất chấp sự thay đổi nguồn năng lượng. Nguyên nhân chính là đẩy mạnh sử dụng các loại phương tiện giao thông điện hóa gồm xe Hybrid, Phev, Ev và Fuelcell (hydro), trong đó xe Hybrid chiếm tới hơn 95%.

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam nên áp thuế cao với các phương tiện phát thải nhiều khí gây ô nhiễm môi trường, song song với việc khuyến khích, thậm chí thưởng cho khách hàng sử dụng các loại xe điện hóa. Ở góc độ kinh tế, hệ thống giao thông tốt, hạn chế ô nhiễm môi trường sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư và cải thiện cuộc sống người dân.