Lịch sử hình thành
Giao dịch chứng khoán hiện đại xuất hiện sớm nhất ở Amsterdam với công ty Đông Ấn Hà Lan. Để huy động vốn, họ đã bán cổ phiếu ra công chúng và trả cổ tức dựa trên sự thành công của các dự án kinh doanh, thường liên quan đến các chuyến ra khơi. Ở một khía cạnh nào đó, Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển ở Somalia đã cố gắng duy trì tốt tinh thần ban đầu của công ty này.
Vào năm 2009, thị trấn đánh cá bị lãng quên Harardhere của Somalia cảm thấy nền kinh tế địa phương cần một cuộc đại tu. Đây là khoảng thời gian rất lâu trước khi thế hệ tiền điện tử cùng cơn sốt token không thể thay thế (NFT) được phổ biến, và cũng trước cả khi Elon Musk khiến giá cổ phiếu chao đảo bằng một bài đăng trên Twitter.
Thị trấn này nằm cách thủ đô Mogadishu khoảng 250 dặm về phía đông bắc, vì xa đến vậy nên có rất ít cơ hội thương mại. Tuy nhiên, khi họ nhận ra rằng chính phủ Somalia đang bận tâm đến việc dập tắt ngọn lửa bùng cháy của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, họ quyết định đã đến lúc tận dụng mặt hàng xuất khẩu số 1 của mình, đó chính là cướp biển.
Ở một nơi như Harardhere, nhiều người sẽ tham gia vào một băng đảng tư nhân chỉ đơn giản là để tránh cuộc sống quân phiệt, nghèo đói và trộm cắp vặt. Nơi tiền mặt cai trị mọi thứ, quá trình tiến hóa tự nhiên của tội phạm là kết thành băng nhóm. Do đó, Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển đầu tiên trên thế giới đã được thành lập.
Bước nhảy vọt
Harardhere đã bị thế giới bên ngoài quên lãng trong một thời gian dài, đến nỗi ngay cả các quan chức chính quyền cấp huyện cũng bị cắt nguồn tài trợ cho các trường học, bệnh viện và các cơ sở hạ tầng công cộng khác. Cho đến năm 2011, thị trấn này bỗng nhiên trở thành một nơi "tấp nập xe hơi sang trọng" dường như chỉ sau một đêm.
"Ai cũng có phần và mọi người đều có thể tham gia, dù là trên biển hay trên bộ bằng cách cung cấp tiền mặt, vũ khí hoặc vật liệu hữu ích. Chúng tôi đã biến nghề cướp biển thành một hoạt động cộng đồng", một cựu cướp biển tiết lộ với Reuters.
"Kinh doanh liên quan đến hành vi cướp bóc đã trở thành hoạt động kinh tế mang lại lợi nhuận chính trong khu vực của chúng tôi và với tư cách là người dân địa phương, chúng tôi phụ thuộc vào sản lượng của cướp biển", nhân viên an ninh địa phương, Mohamed Adam cho biết.
Cách thức hoạt động
Mặc dù cho đến ngày nay chưa có số liệu thống kê đáng tin cậy nào có thể xác nhận số lượng các băng đảng, The Wall Street Journal báo cáo hơn 70 cách thức hoạt động hàng hải khác nhau được niêm yết trên Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển ở Harardheere. Tương tự như Công ty Đông Ấn Hà Lan, khi một nhiệm vụ cướp biển thành công, các nhà đầu tư sẽ trả cho đoàn hải tặc một phần trong tổng lợi nhuận.
Các cá nhân dám đứng sau mỗi hoạt động cướp biển và các nhà đầu tư tiềm năng dường như đã khảo sát các tuyến đường giao dịch để tìm những triển vọng mà họ tin rằng sẽ thành công. Khi phát hiện thứ gì đó hấp dẫn, họ tài trợ cho chuyến thám hiểm và phó thác cho Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển. Bất cứ ai cũng có thể tài trợ cho cuộc hành trình với bất cứ thứ gì từ thực phẩm, dầu hỏa, vũ khí, thông tin, đến tiền mặt.
Sau đó, cướp biển tấn công những tàu container dọc theo các tuyến đường đã tìm hiểu trước để lấy được hàng hóa quý giá nhất ở đó: con tin. Theo Invstr, các con tin thủy thủ kiếm được trung bình 4 triệu USD từ bảo hiểm vận chuyển phương Tây cho mỗi "công việc". Sau khi kiếm được tiền, mọi người về nhà tương đối bình yên và quá trình này được lặp lại cho đến khi không còn tiền để kiếm. Một phụ nữ đã đầu tư RPG-7 theo hướng mạo hiểm như vậy và đã nhận được khoản tiền khổng lồ lên đến 75.000 USD.
Avi Jorisch của The Wall Street Journal (2011) cho biết: "Theo Phòng Thương mại Quốc tế, cướp biển làm tăng chi phí thương mại quốc tế lên 12 tỷ USD mỗi năm, và chỉ tính riêng ở Somalia, hơn 20 tàu thuyền và 400 con tin hiện đang bị bắt giữ".
Hậu quả
Invstr cũng chính đáng chỉ ra rằng do tính thanh khoản kém, thiếu quy định và "tham nhũng không thể tránh khỏi", ngoài tiền ra, bạn có thể mất nhiều thứ hơn nữa nếu phi vụ thất bại. Thêm vào đó, các nhà đầu tư chắc chắn sẽ cảm thấy toàn bộ gánh nặng của sự điều chỉnh thị trường khi chính phủ sụp đổ. Nhưng đó thậm chí có thể không phải là vấn đề cấp bách nhất trong tầm tay.
Nạn cướp bóc trên biển gần như đạt mức cao nhất mọi thời đại khi Sàn giao dịch chứng khoán Cướp biển Harardheere thu hút được sự chú ý rộng rãi vào khoảng năm 2011. Tuy nhiên, Statista cho biết sức nóng đã giảm bớt. Năm 2010 và 2011 lần lượt ghi nhận 445 và 439 vụ cướp biển tấn công tàu bè trên toàn thế giới và đã giảm đáng kể xuống còn 297 vụ vào năm 2012. Đến năm 2020, con số đó còn giảm hơn nữa xuống còn 195. Đây có thể được coi như "chỉ số suy thoái" của nghề hải tặc.
Theo cách nói của Buffett: khi bên ngoài trời mưa, hãy lấy xô ra, chứ đừng tìm đồ ăn vặt. Nói một cách đơn giản là hãy tận hưởng khi còn có thể. Nhưng dù sao đi chăng nữa, cướp biển vẫn là tội phạm.