Dự kiến từ năm 2019, việc đầu tư xây dựng các trung tâm đăng kiểm trên toàn quốc sẽ không còn phải theo quy hoạch như hiện nay. Cơ chế thông thoáng giúp doanh nghiệp được tự do đầu tư, song cũng gây lo ngại về làn sóng đầu tư ồ ạt dẫn đến dư thừa, lãng phí. Đây cũng là vấn đề được nhiều bạn đọc quan tâm sau khi Báo Giao thông số 116, ra ngày 19/7 đăng bài: “Nhiều trung tâm đăng kiểm lỗ nặng”.
Kẻ mừng, người lo
Theo dự thảo Nghị định về điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới (đang lấy ý kiến các bộ, ngành) sẽ lược bỏ quy định việc thành lập trung tâm đăng kiểm mới phải phù hợp với quy hoạch tổng thể mạng lưới các đơn vị và dây chuyền kiểm định. Đây là điều kiện được chú ý nhất trong số 30 điều kiện kinh doanh được bỏ bớt và 13 điều kiện được sửa, giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong đầu tư, cũng như bổ sung thêm chế tài đối với các trường hợp vi phạm.
Cục Đăng kiểm VN cho biết, việc bỏ quy hoạch đồng nghĩa với việc sắp tới các trung tâm đăng kiểm được thành lập không hạn chế số lượng. Trung tâm mới có thể là “láng giềng” của trung tâm đang hoạt động, hoặc trên một trục đường có thể có nhiều trung tâm đăng kiểm cùng hoạt động.
"Trong kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới luôn có mâu thuẫn giữa lợi nhuận và đảm bảo chất lượng an toàn kỹ thuật. Lĩnh vực này cần nhà đầu tư có trách nhiệm và kiên nhẫn, không đặt mục đích lợi nhuận lên trên mục tiêu an toàn kỹ thuật phương tiện và bảo vệ môi trường”. Ông Trần Kỳ Hình
Cục trưởng Cục Đăng kiểm VN |
Ủng hộ quan điểm xã hội hóa mạnh hơn nữa, nhiều ý kiến cho rằng, việc bỏ quy hoạch sẽ tốt hơn cho doanh nghiệp, người dân và chất lượng kiểm định. “Nếu trung tâm đăng kiểm ít, phương tiện phải đi xa mới đến nơi đăng kiểm. Ngược lại, trung tâm thường xuyên có nhiều xe đến khám cũng gây áp lực cho đăng kiểm viên, dẫn đến tình trạng kiểm định không cẩn thận, kỹ càng”, ông Trần Minh Lượng, Phó giám đốc Trung tâm Đăng kiểm 19-02D nói.
Ông Mai Quốc Vinh, nguyên lãnh đạo một đơn vị đăng kiểm ở Sơn La cho rằng, quy hoạch khiến cho nhà đầu tư có mặt bằng, tài chính và năng lực khó khăn tham gia vào lĩnh vực đăng kiểm. Điều kiện trên được bỏ đi cũng giúp nhà đầu tư bớt được các trình tự, thủ tục phức tạp khác như chấp thuận chủ trương đầu tư, vị trí xây dựng trung tâm.
Ở chiều ngược lại, không ít ý kiến cho rằng, chỉ trong một vài năm qua, số lượng trung tâm đăng kiểm mới ra đời rất nhanh, có nơi trung tâm nằm gần nhau dẫn đến hiện tượng cung vượt cầu. Sắp tới, nếu trung tâm đăng kiểm mở ra ồ ạt sẽ khiến việc đầu tư không hiệu quả và khó khăn trong quản lý chất lượng.
“Doanh thu của trung tâm đăng kiểm chủ yếu từ mức phí, lệ phí kiểm định được Nhà nước quy định. Vì vậy, doanh thu phụ thuộc vào số lượng xe đến đăng kiểm. Nếu trung tâm đăng kiểm “trăm hoa đua nở”, không cân đối số lượng xe sẽ khiến cung vượt cầu và cơ quan quản lý cũng “mệt” trong việc kiểm soát chất lượng kiểm định”, ông Phạm Mạnh Tường, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đăng kiểm xe cơ giới Lào Cai nói.
Tương tự, ông Dương Văn Chú, nguyên Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm Bắc Kạn cho biết, có địa phương hiện nếu có thêm 1 trung tâm đăng kiểm sẽ dẫn đến cảnh “trung tâm thừa, xe thiếu”.
Xuất hiện làn sóng đầu tư mới?
Cục Đăng kiểm VN cho biết, từ năm 2014 đến nay có sự phát triển nhanh chóng các trung tâm đăng kiểm theo hình thức đầu tư xã hội hóa. Đến nay, toàn quốc có 76 trung tâm và chi nhánh đăng kiểm do doanh nghiệp đầu tư, chiếm gần 54% tổng số trung tâm. Dù vậy, các trung tâm được thành lập mới phù hợp với quy hoạch tổng thể đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
Theo tìm hiểu của PV Báo Giao thông, thời gian qua không ít trung tâm đăng kiểm thành lập sớm để giành suất quy hoạch. Tuy nhiên, do nhiều trung tâm ra đời sớm, trong khi tỷ lệ gia tăng phương tiện không tương ứng khiến doanh nghiệp thu không đủ bù chi, song điều kiện kinh doanh là dù ít xe vẫn phải duy trì hoạt động. Có trung tâm dù hoạt động đã vài năm nhưng đến nay vẫn rất ít xe, chỉ hoạt động kiểm định với công suất tối thiểu.
Theo ông Trần Kỳ Hình, Cục trưởng Cục Đăng kiểm VN, thực tế cho thấy có doanh nghiệp không nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư, nên khi đi vào hoạt động gặp nhiều khó khăn, kém hiệu quả. “Có thể nhà đầu tư coi dịch vụ kiểm định cũng như nhiều lĩnh vực kinh doanh khác. Trong khi bản chất của dịch vụ kiểm định xe là dịch vụ hành chính công. Các khâu dịch vụ phải tuân thủ quy trình, điều kiện chung. Dù xe đến ít hay nhiều vẫn phải đáp ứng dịch vụ và mức thu không được cao hơn, thấp hơn nơi khác”, ông Hình nói.
Đề cập lĩnh vực kinh doanh sẽ không còn điều kiện quy hoạch, Cục trưởng Cục Đăng kiểm VN cho biết, do trong Luật Quy hoạch (có hiệu lực từ 1/1/2019) không quy định quy hoạch đối với lĩnh vực kiểm định xe cơ giới. Tới đây khi không còn quy hoạch trung tâm đăng kiểm, thời gian đầu có thể sẽ thêm nhiều trung tâm và có chuyện doanh nghiệp đăng kiểm làm ăn thua lỗ, phá sản.
“Dịch vụ kiểm định xe cơ giới phải tuân thủ quy trình và có giới hạn năng suất tối đa. Vì vậy, không thể cạnh tranh, tạo lợi nhuận bằng rút ngắn thời gian, công đoạn kiểm định hay số đông phương tiện đến kiểm định. Nhà đầu tư cần nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư, tránh rơi vào tình trạng có nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ, xe ít nên chỉ duy trì công suất hoạt động tối thiểu”, ông Hình khuyến cáo.
Cũng theo ông Hình, hiện số lượng trung tâm đăng kiểm ở các đô thị đã đủ đáp ứng nhu cầu, không nên phát triển thêm. Để đảm bảo sự phát triển cân đối, chính quyền địa phương nên quản lý thông qua quy hoạch sử dụng đất, pháp luật về đầu tư, xây dựng, môi trường...