Liên hợp quốc cảnh báo lượng khí thải carbon từ hoạt động vận tải đang gia tăng, đồng thời kêu gọi ngành vận tải loại bỏ các tàu cũ gây ô nhiễm và nâng cấp cơ sở hạ tầng để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh.
Trong báo cáo công bố ngày 29/11, Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của vận tải biển trong nền kinh tế toàn cầu, với hơn 80% tổng khối lượng hàng hóa giao dịch trên thế giới được vận chuyển bằng đường biển.
Tuy nhiên, trong khi thế giới ngày càng nhận thức được sự cần thiết phải cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính để ngăn chặn biến đổi khí hậu ngày một nghiêm trọng, lượng khí thải của ngành vận tải biển trên toàn cầu đã tăng 4,7% trong các năm 2020 và 2021.
UNCTAD kêu gọi tăng cường đầu tư vào cải tiến kỹ thuật và vận hành nhằm giảm lượng khí thải carbon của ngành vận tải biển. Một trong những biện pháp được UNCTAD khuyến nghị là chuyển sang sử dụng các loại nhiên liệu sạch thay thế xăng dầu, ít hoặc không thải carbon.
Báo cáo của UNCTAD cũng cảnh báo rằng triển vọng kinh tế toàn cầu u ám, cùng với chi phí vay tăng cao cũng như những quy định không ngừng thay đổi có thể cản trở các khoản đầu tư xây dựng các con tàu mới được thiết kế để giảm phát thải khí nhà kính.
Do đó, cơ quan này kêu gọi đưa ra một khuôn khổ pháp lý toàn cầu về đầu tư vào quá trình khử carbon, cũng như tăng cường hỗ trợ các nước đang phát triển trong quá trình chuyển đổi năng lượng. UNCTAD cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao khả năng thích ứng của các cảng biển trước các tác động của biến đổi khí hậu.
Trao đổi với báo giới, Tổng Thư ký UNCTAD Rebeca Grynspan đã bày tỏ quan ngại về mức tăng lượng khí thải từ hoạt động hàng hải, cũng như tình trạng xuống cấp của tàu biển khi mà độ tuổi trung bình của những con tàu hiện nay là gần 22 năm.
Bà cảnh báo tàu biển càng cũ càng tạo ra nhiều khí thải, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải có một thế hệ tàu mới, có thể tiết kiệm nhiên liệu hiệu quả nhất và tích hợp hệ thống kỹ thuật số thông minh.
Đối với các cảng biển, bà Grynspan cho rằng nếu muốn duy trì tính cạnh tranh, các cảng biển sẽ cần có khả năng phục vụ các tàu công nghệ xanh, bao gồm cả việc cung cấp nhiên liệu sạch và cơ chế bảo trì phù hợp.
Tổng Thư ký UNCTAD cũng lưu ý những thay đổi cần thiết này diễn ra vào thời điểm ngành vận tải biển toàn cầu chịu ảnh hưởng nghiêm trọng các cuộc khủng hoảng toàn cầu như đại dịch COVID-19, xung đột Nga-Ukraine, biến đổi khí hậu và cạnh tranh địa chính trị.
Theo báo cáo của UNCTAD, hoạt động thương mại hàng hải toàn cầu đã bị ảnh hưởng nặng nề trong năm 2020 - năm đầu tiên của đại dịch COVID-19, với mức giảm 3,8%, nhưng đã tăng trở lại ở mức 3,2% vào năm ngoái.
Tuy nhiên, Giám đốc công nghệ và logistics của UNCTAD Shamika Sirimanne cho biết đà phục hồi này đã suy yếu vào năm 2022, do tác động của những căng thẳng địa chính trị, tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại và dịch COVID-19 bùng phát trở lại ở Trung Quốc khiến các nhà máy phải đóng cửa.
Theo bà Sirimanne, thương mại hàng hải dự báo sẽ tăng trưởng vừa phải trong năm nay, ở mức 1,4%, và đạt mức trung bình hằng năm 2,1% trong giai đoạn 2023-2027. Các mức tăng trưởng này cao hơn so với năm nay, nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức trung bình hằng năm 3,3% ghi nhận trước đại dịch COVID-19.
Về chi phí vận chuyển hàng hóa, bà Sirimanne cho rằng chi phí dự báo sẽ tiếp tục ở mức trung bình cao hơn so với trước đại dịch và cũng dễ biến động hơn.